Ελεύθεροι και ωραίοι βαρυποινίτες

Τα νέα "ανθρωπιστικά" μέτρα του κ. Καστανίδη

Αναδιατυπώνονται τα κριτήρια και οι προϋποθέσεις επιβολής της προσωρινής κράτησης, στη λογική της εφαρμογής του μέτρου, μόνο στις περιπτώσεις βαρυποινιτών και με στόχο να αποσυμφορηθούν οι φυλακές από χιλιάδες υποδίκους, ενώ προβλέπεται δέσμη μέτρων με αιχμή την ευνοϊκότερη αντιμετώπιση των παραβατών του νόμου περί ναρκωτικών και την επέκταση των εναλλακτικών μορφών έκτισης της ποινής φυλάκισης (μέχρι πέντε έτη) με προσφορά κοινωφελούς εργασίας σε κοινωνικά ιδρύματα και υπηρεσίες.
Τα νέα μέτρα για τη βελτίωση του σωφρονιστικού συστήματος παρουσίασε χθες ο υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κ. Χ. Καστανίδης, με φόντο τις κλιμακούμενες κινητοποιήσεις στις φυλακές, όπου περισσότεροι από 3.301 κρατούμενοι απέχουν από το συσσίτιο σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Το πλαίσιο των προφυλακίσεων επαναπροσδιορίζεται με άξονα την επιβολή του μέτρου της προσωρινής κράτησης στις περιπτώσεις εκείνες όπου η αποδιδόμενη πράξη τιμωρείται με 20ετή και ισόβια κάθειρξη. Για τα κακουργήματα που επισύρουν ποινή από 5 έως 10 έτη, οι κατηγορούμενοι δεν θα κρατούνται εκτός εάν έχουν καταδικαστεί κατά το παρελθόν με ποινή κάθειρξης και συνάγεται υποψία φυγής. Δεν αρκεί πλέον για τις προφυλακίσεις μόνο η βαρύτητα των αδικημάτων, αλλά πρέπει να συντρέχουν συγκεκριμένες αντικειμενικές προϋποθέσεις, καθώς και να αιτιολογείται εμπεριστατωμένα για ποιους λόγους δεν επιβάλλονται περιοριστικοί όροι.
Ο υπουργός προανήγγειλε νομοθετική πρωτοβουλία για την υφ' όρων απόλυση και την επέκταση του θεσμού των εναλλακτικών μορφών έκτισης ποινών, με αντικατάσταση της φυλάκισης από κοινωφελή εργασία, που αν και προβλέπεται δεν εφαρμόζεται σήμερα.
Στους επόμενους δύο μήνες θα έχουν τη δυνατότητα (προσωρινό μέτρο) όσοι έχουν καταδίκες μέχρι πέντε έτη να εξαγοράσουν την ποινή τους, καταβάλλοντας τρία ευρώ ημερησίως. Σε περίπτωση που δεν έχουν χρήματα, τους δίνεται η δυνατότητα να προσφέρουν κοινωφελή εργασία ίση χρονικά με τα 3/5 της ποινής που εκτίουν. «Αλλάζουμε τους ασαφείς όρους και τις διατυπώσεις στο άρθρο 282 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας», είπε εμφαντικά ο κ. Καστανίδης για να σταματήσει η Δικαιοσύνη «να παράγει υποδίκους» και οι δικαστές να μην μπορούν να προφυλακίζουν για «ψύλλου πήδημα».
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 30% των κρατουμένων στις φυλακές είναι υπόδικοι. Αν και η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει ζητήσει από τη χώρα μας να επιβάλλεται η προσωρινή κράτηση μόνον για σοβαρά αδικήματα, οι δικαστές αντιμετωπίζουν το μέτρο ως προκαταβολή ποινής και προφυλακίζουν, κατά μέσο όρο, έναν στους τέσσερις κατηγορουμένους. Σήμερα οι 3.218 από τους 11.736 κρατουμένους στις φυλακές όλης της χώρας είναι υπόδικοι, δίχως να συνυπολογίζονται όσοι κρατούνται στα αστυνομικά κρατητήρια και τα τμήματα μεταγωγών. «Τα κριτήρια, που χρησιμοποιήθηκαν κατά το παρελθόν ήταν αόριστα και αξιολογικά, γεγονός που επέτρεψε την αδικαιολόγητη αύξηση του αριθμού των υποδίκων», υπογράμμισε ο υπουργός.
Στην κατεύθυνση αυτή, προσωρινή κράτηση μπορεί να επιβληθεί αντί για περιοριστικούς όρους, εάν αιτιολογημένα κριθεί ότι δεν επαρκούν, μόνο αν ο κατηγορούμενος διώκεται για κακούργημα και δεν έχει γνωστή διαμονή στη χώρα ή έχει κάνει προπαρασκευαστικές ενέργειες για να διευκολύνει τη φυγή του, ή κατά το παρελθόν υπήρξε φυγόποινος ή φυγόδικος ή έχει παραβιάσει περιορισμούς διαμονής. Επίσης, αν κρίνεται αιτιολογημένα πως αν αφεθεί ελεύθερος είναι πολύ πιθανό, όπως προκύπτει από προηγούμενες αμετάκλητες καταδίκες για κακούργημα ή από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της πράξης, για την οποία απειλείται με ισόβια κάθειρξη ή πρόσκαιρη κάθειρξη με ανώτατο όριο τα 20 έτη, να διαπράξει και άλλα εγκλήματα. Μόνον η κατά το νόμο βαρύτητα της πράξης δεν αρκεί για την επιβολή προσωρινής κράτησης. Σε εντελώς εξαιρετικές περιπτώσεις, και εφόσον πάλι κρίνεται ότι δεν επαρκούν οι περιοριστικοί όροι, μπορεί να επιβληθεί προσωρινή κράτηση και για το πλημμέλημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροή, αν προκύπτει σκοπός φυγής του κατηγορουμένου (περιπτώσεις τροχαίων, ναυαγίων με πολλούς νεκρούς κ.ά.). Στις περιπτώσεις αυτές το ανώτατο όριο της προσωρινής κράτησης είναι διάρκειας έξι μηνών, που μπορεί να παραταθεί για άλλους τρεις μήνες.