Μετανάστες το ένα τέταρτο του πληθυσμού του Δήμου Αθηναίων

Του ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ*

Στα τέλη Σεπτεμβρίου η Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε. (η Eurostat) έδωσε στη δημοσιότητα ορισμένα στοιχεία της έρευνας για την ποιότητα ζωής σε 321 πόλεις των 27 κρατών-μελών της Ε.Ε. την περίοδο 2003-2006, σε σύγκριση με τα αντίστοιχα στοιχεία των περιόδων 1989-1993, 1994-1998 και 1999-2002. Τα στοιχεία αυτά αφορούν τον ετήσιο μέσο όρο των περιόδων αυτών, προκειμένου να αποφεύγεται το ενδεχόμενο ένα συγκεκριμένο έτος να μην είναι αντιπροσωπευτικό.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα οι 9 πόλεις για τις οποίες δίνονται στοιχεία είναι: η Αθήνα (ο Δήμος Αθηναίων), η Θεσσαλονίκη (Δήμος Θεσσαλονίκης), η Πάτρα, το Ηράκλειο, η Λάρισα, ο Βόλος, τα Ιωάννινα, η Καβάλα και η Καλαμάτα. Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε μόνο τον πληθυσμό των πόλεων αυτών κατά υπηκοότητα και τον τόπο γέννησης των Ελλήνων υπηκόων της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, των 7 άλλων πόλεων μαζί, (για να αποφύγουμε ένα μεγάλο πίνακα) και του Συνόλου Χώρας την περίοδο 2003-06 (για την οποία μόνο υπάρχουν τέτοια στοιχεία).
Τα σχετικά στοιχεία δίνονται στο πρώτο μέρος του πίνακα που ακολουθεί. Στο δεύτερο μέρος του πίνακα δίνεται το ποσοστό συμμετοχής της καθεμιάς κατηγορίας πληθυσμού στον συνολικό πληθυσμό της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, των 7 πόλεων και του Συνόλου Χώρας.

ΠΙΝΑΚΑΣ


Μέσος πληθυσμός της χώρας κατά υπηκοότητα και τόπο γέννησης των Ελλήνων υπηκόων την περίοδο 2003-2006


ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΘΗΝΑ ΘΕΣ/ΚΗ 7 ΠΟΛΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑ
Ελληνες υπήκοοι
Γεννηθέντες στην Ελλάδα 433.340 286.738 652.532 9.223.423
Γεννηθέντες στο εξωτερικό 157.161 55.493 51.601 1.144.560
Αλλοδαποί 205.941 44.396 60.982 776.883
ΣΥΝΟΛΟ 796.442 386.627 765.015 11.144.866

ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ
Ελληνες υπήκοοι
Γεννηθέντες στην Ελλάδα 54,4 74,1 85,3 82,7
Γεννηθέντες στο εξωτερικό 19,7 14,4 6,7 10,3
Αλλοδαποί 25,9 11,5 8,0 7,0
ΣΥΝΟΛΟ 100,0 100,0 100,0 100,0

Από το δεύτερο μέρος του πίνακα φαίνεται ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο πληθυσμός μιας πόλης τόσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό που αντιπροσωπεύουν στον πληθυσμό της οι Ελληνες που γεννήθηκαν στο εξωτερικό και οι αλλοδαποί. Ειδικότερα, ενώ το ποσοστό:

- Των Ελλήνων υπηκόων που γεννήθηκαν στο εξωτερικό στο Σύνολο Χώρας είναι 10,3%, στην Αθήνα είναι σχεδόν διπλάσιο, στη Θεσσαλονίκη σχεδόν μιάμιση φορά μεγαλύτερο, ενώ στις 7 πόλεις μαζί χαμηλότερο (το ποσοστό αυτό κυμαίνεται από 10,8% στην Καβάλα μέχρι 5,5% στο Ηράκλειο). Ανάμεσα στους Ελληνες αυτούς είναι Ελληνες της διασποράς (από Αίγυπτο, Τουρκία κ.λπ.), παιδιά οικογενειών πολιτικών προσφύγων που επαναπατρίστηκαν, καθώς και παιδιά Ελλήνων μεταναστών που γεννήθηκαν στο εξωτερικό.

- Των αλλοδαπών στο Σύνολο Χώρας είναι 7,0%, στην Αθήνα είναι υπερτετραπλάσιο (λίγο πάνω από το ένα τέταρτο του πληθυσμού της είναι αλλοδαποί!), στη Θεσσαλονίκη πάνω από μιάμιση φορά μεγαλύτερο και στις 7 πόλεις μαζί λίγο μεγαλύτερο (το ποσοστό αυτό κυμαίνεται από 8,3% στη Λάρισα σε 7,2% στο Ηράκλειο). Δυστυχώς στην έρευνα της Eurostat δεν υπάρχουν στοιχεία για την υπηκοότητα των αλλοδαπών, αλλά από στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος γνωρίζουμε ότι οι περισσότεροι (πάνω από το 60%) είναι οικονομικοί μετανάστες με τις οικογένειές τους από την Αλβανία).

Από τα παραπάνω φαίνεται ότι υπάρχει υπερσυγκέντρωση αλλοδαπών στην Αθήνα (είναι το 26,5% του συνόλου των αλλοδαπών στη χώρα). Στην πραγματικότητα, όμως, η υπερσυγκέντρωση αυτή πρέπει να είναι μεγαλύτερη και το γεγονός αυτό δείχνει ότι η Αθήνα είναι ίσως μια από τις πολυπολιτισμικότερες πρωτεύουσες της Ευρώπης.

Η νέα αυτή πραγματικότητα επιβάλλει έναν ανασχεδιασμό πολλών από τις πολιτικές που εφαρμόζει τόσο ο Δήμος Αθηναίων όσο και η Πολιτεία γενικότερα, ιδιαίτερα στα διαμερίσματα του δήμου, στα οποία η υπερσυγκέντρωση είναι μεγαλύτερη. Εκτός από την επιτακτική ανάγκη της νομιμοποίησης όλων των αλλοδαπών και χωρίς να παραγνωρίζονται τα ανάλογα προβλήματα των Ελλήνων, ο ανασχεδιασμός αυτός επιβάλλεται να αρχίσει από την εκπαίδευση των παιδιών των μεταναστών και τον τόπο κατοικίας τους. Ειδικότερα:

- Πολλά παιδιά μεταναστών φοιτούν σε δημοτικά σχολεία, γυμνάσια, λύκεια και ΤΕΕ στον Δήμο της Αθήνας. Τα περισσότερα από τα παιδιά αυτά είναι τώρα στα δημοτικά σχολεία, αλλά τα περισσότερα θα προχωρήσουν στη μέση εκπαίδευση. Δεδομένου ότι οι γεννήσεις από αλλοδαπές μητέρες αντιπροσωπεύουν τα τελευταία χρόνια πάνω από το 15% του συνόλου των γεννήσεων στη χώρα μας, ο αριθμός των παιδιών αυτών στα ελληνικά σχολεία θα αυξηθεί. Είναι σαφές, κατά συνέπεια, ότι χρειάζεται ανασχεδιασμός των εκπαιδευτικών μεθόδων που εφαρμόζονται, ιδιαίτερα στα δημοτικά σχολεία. Δυστυχώς, δεν είναι γνωστόν πόσα από τα παιδιά από αλλοδαπές μητέρες που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα είναι σε βρεφονηπιακούς ή παιδικούς σταθμούς ή νηπιαγωγεία. Είναι ανάγκη όλα τα παιδιά προσχολικής ηλικίας των μεταναστών να πηγαίνουν τουλάχιστον σε νηπιαγωγείο, προκειμένου να είναι ευκολότερη η προσαρμογή τους μετά στα σχολεία. Ειδικά, επίσης, προγράμματα θα πρέπει να καταρτιστούν για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας από ενηλίκους αλλοδαπούς. Ολα αυτά θα βοηθήσουν και την αρμονική συνύπαρξη, φιλία και αλληλεγγύη ανάμεσα σε μαθητές με Ελληνες και αλλοδαπούς γονείς.

- Η υπερσυγκέντρωση μεταναστών σε ορισμένες περιοχές έχει ήδη δημιουργήσει προβλήματα. Επιπλέον, οι συνθήκες διαβίωσης σε διαμερίσματα του δήμου ή άλλους χώρους ορισμένων μεταναστών είναι απαράδεκτες. Τα προβλήματα αυτά είναι σοβαρά και η επίλυσή τους κάθε άλλο από εύκολη. Σε μια, όμως, καλά σχεδιασμένη πολιτική πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά τρόπο που σέβεται την προσωπικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστών. Φυσικά, στην αντιμετώπιση αυτή πρέπει να συμβάλουν και οι Ελληνες κάτοικοι των περιοχών αυτών. Τη μεγαλύτερη, όμως, ευθύνη έχουν ο Δήμος Αθηναίων και η Πολιτεία γενικότερα. Με διάλογο με τις κοινότητες των μεταναστών και πειθώ και τα αναγκαία μέτρα θα πρέπει να βοηθήσουν, ώστε οι συνθήκες διαβίωσής τους να βελτιωθούν και, στο μέτρο του δυνατού, να υπάρξει λιγότερη υπερσυγκέντρωσή τους στον Δήμο Αθηναίων.

Παρ' όλο που η Θεσσαλονίκη δεν έχει τόσο μεγάλο ποσοστό μεταναστών και, ακόμα λιγότερο οι άλλες 7 πόλεις της έρευνας της Eurostat, εν τούτοις πολιτικές ανάλογες προς αυτές που προαναφέρθηκαν θα πρέπει να εφαρμοστούν και στις πόλεις αυτές.

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην: Αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 06/11/2008